klasa polonistyczno-klasyczna w liceum im. M. Reja

(1990–2019)

Klasa klasyczna istnieje w XI Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Reja od 1990 r. O jej powstaniu zadecydowało kilka przyczyn: chęć nawiązania do tradycji humanistycznych szkoły, współpraca z Instytutem Filologii Klasycznej i Polskim Towarzystwem Filologicznym, zainteresowanie uczniów poszerzaniem wiedzy o antyku oraz aktywność nauczycieli przedmiotów humanistycznych.

Efektem tego pomysłu było opracowanie rozszerzeń programowych, które stały się następnie podstawą do opracowania programu autorskiego dla klasy klasycznej, zatwierdzonego do realizacji przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. W pracach nad jego przygotowaniem wzięli udział nauczyciele: Tomasz Kowalczuk (język polski), Julia Tazbir (historia), Barbara Strycharczyk (język łaciński i grecki), Antonina Ponder (matematyka) oraz pracownicy Instytutu Filologii Klasycznej: dr Jerzy Mańkowski, mgr Halina Żuberek, dr Małgorzata Borowska, prof. dr hab. Oktawiusz Jurewicz, prof. dr hab. Jerzy Axer.

Celem nauczania języka polskiego, historii oraz języków klasycznych w wymiarze rozszerzonym było: poznanie tożsamości kulturowej Europy, zapoznanie się z korzeniami kultury polskiej, rozwijanie zainteresowań historycznych, przygotowanie przyszłych studentów kierunków humanistycznych do samodzielnego korzystania z oryginalnych dokumentów źródłowych, umożliwienie bezpośredniego kontaktu z nauczycielami akademickimi oraz przygotowanie uczniów do samodzielnej pracy badawczej.

Istotnym elementem programu był nowy przedmiot Kultura i tradycja antyczna, prowadzony przez pracowników naukowych Instytutu Filologii Klasycznej. Zajęcia prowadzili m.in.: prof. dr hab. Oktawiusz Jurewicz, prof. dr hab. Jerzy Axer, prof. dr hab. Małgorzata Borowska, dr Jerzy Mańkowski, prof. dr hab. Ewa Wipszycka, dr Paweł Janiszewski, dr Jacek Wójcicki, prof. dr hab. Anna Świderkówna  i prof. dr hab. Dobrochna Kędzierska.

Uczniowie chętnie przystępowali – i nadal przystępują – do olimpiady z języka łacińskiego i odnosili w jej trakcie sukcesy jeszcze przed oficjalnym utworzeniem klas klasycznych. Tytuły laureatów i wyróżnionych finalistów były podstawą do zwolnienia ich z egzaminu maturalnego z języka łacińskiego oraz do wstępu bez egzaminu na wybrane kierunki studiów humanistycznych.

Od 1991 r. laureaci olimpiady uczestniczą również w Certamen Ciceronianum Arpinas – międzynarodowym konkursie poświęconym Cyceronowi i odbywającym się w Arpino we Włoszech. Największym sukcesem uczniów XI Liceum był zdobyty w 1991 r. przez Marcina Morawskiego brązowy medal i tytuł laureata III miejsca.

W 1996 r. w funkcjonowaniu klasy klasycznej nastąpiły pewne zmiany. Zmiany programowe w zakresie nauczania języka łacińskiego miały umożliwić uczniom zdawanie na Nowej Maturze przedmiotu język łaciński i kultura antyczna.

Nową formą nauczania stał się coroczny naukowy wyjazd do Rzymu. Jest to wycieczka programowa dla maturzystów z klas klasycznych, pragnących poszerzać wiadomości o kulturze śródziemnomorskiej. Jej celem jest poznanie zabytków Rzymu starożytnego, renesansowego i barokowego. Uczniowie poznają miasto jako centrum kultury europejskiej, także polskiej. Dla wielu uczniów wyjazd ten jest sprawdzeniem wiedzy zdobytej na lekcjach łaciny, języka polskiego, historii i wiedzy o kulturze.

Klasycy na Via Appia. Wyjazd do Rzymu w 2018 r.)

Przez kilka lat ważnym elementem nauczania w klasie klasycznej były (i ciągle są) zajęcia z retoryki. Ich konsekwencją był konkurs krasomówczy, którego finał, organizowany dzięki życzliwości dyrekcji Pałacu-Muzeum w Wilanowie, odbywał się Sali Białej Pałacu. Autorski program nauczania obejmuje także lektury i rozmowy o dziełach literackich, które nie znalazły się w kanonie lektur j. polskiego lub są czytane we fragmentach (m.in. „Iliada”, „Odyseja”, „Eneida”). Program nauczania uzupełniono o przedmiot interdyscyplinarny Kultura śródziemnomorska.

W roku 2015 klasa polonistyczno-klasyczna została objęta patronatem naukowym Wydziału „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego. Przez pierwsze lata patronatu organizowano wykłady dla uczniów na terenie liceum, potem zostali oni zaproszeni do udziału w projektach naukowych realizowanych na Wydziale – projekty „Chasing Mythical Beasts” (2016), „Our Mythical Hope” (2017), „Scraps of Memory” (2018) i innych innowacyjnych działaniach edukacyjnych (Czytanie Homera i Kawafisa, marzec 2019).

Prezentacja projektu „Scraps of Memory”, Wydział „Artes Liberales” UW, maj 2018)

Nawiązano także współpracę z Muzeum Króla Jana III w Wilanowie, której celem jest wypracowanie programu edukacyjnego muzeum w duchu kultury klasycznej i angażowanie się w przeprowadzane w Muzeum seminaria i dyskusje dotyczące polskiej tradycji, tożsamości i kultury.

Zmiany programu nauczania w klasie klasycznej (dziś polonistyczno-klasycznej) były nieuniknione – jako skutek kolejnych reform podejmowanych przez MEN. Ciągle jednak absolwenci gimnazjów, a obecnie szkół podstawowych, mogą znaleźć  Liceum Mikołaja Reja bardzo dobre miejsce do rozwijania swoich talentów, czego dowodem jest sukces 86 Rejaków – laureatów i finalistów Olimpiady Języka Łacińskiego, a także wielu innych olimpiad przedmiotowych (j. polski, języki obce, historia, filozofia i wos).